Top 06 thực phẩm tốt cho người bệnh tiểu đường – bí quyết sống khoẻ mỗi ngày

các món ăn chay đang ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến của nhiều người, không chỉ là người theo đạo Phật mà còn là những người ưa thích ẩm thực sáng tạo và ngon miệng.

Khi nói đến bệnh tiểu đường, nhiều người thường nghĩ ngay đến việc hạn chế đường và các thực phẩm có hàm lượng đường cao. Tuy nhiên, việc chăm sóc sức khỏe và kiểm soát bệnh tiểu đường không chỉ dừng lại ở việc tránh xa các thực phẩm “cấm kỵ”. Để “sống khoẻ”, việc lựa chọn những thực phẩm phù hợp, giàu dinh dưỡng và tốt cho sức khỏe tim mạch là vô cùng quan trọng. Những thực phẩm này không chỉ giúp cân bằng đường huyết mà còn cung cấp năng lượng, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.

Trên thực tế, có một danh sách dài các thực phẩm “vàng” mà mỗi người bị tiểu đường nên thêm vào chế độ ăn uống hàng ngày để “sống khoẻ”. Khám phá 10 thực phẩm tuyệt vời dưới đây, bạn không chỉ tìm ra bí quyết kiểm soát đường huyết mà còn nhận được nhiều lời khuyên bổ ích để nâng cao chất lượng cuộc sống.

Vậy, bạn đã sẵn sàng khám phá những bí mật dinh dưỡng này chưa? Đừng bỏ lỡ bất kỳ lời khuyên nào để đảm bảo bạn đang tiến lên con đường “sống khoẻ” mỗi ngày, mỗi giờ. Đối mặt với bệnh tiểu đường không đồng nghĩa với việc bạn phải từ bỏ niềm vui thưởng thức ẩm thực. Chỉ cần biết lựa chọn đúng và thông minh, bạn hoàn toàn có thể tận hưởng cuộc sống đầy đủ và tràn đầy năng lượng.

Dấu hiệu của bệnh tiểu đường là gì?

Bệnh tiểu đường là một tình trạng sức khỏe khi cơ thể không thể sản xuất hoặc sử dụng insulin hiệu quả, dẫn đến việc tăng lượng đường trong máu. Dưới đây là các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của bệnh tiểu đường:

1. Đi tiểu thường xuyên: Người bệnh thường cảm thấy buồn tiểu nhiều lần trong ngày và dậy nhiều lần vào ban đêm để đi tiểu.

2. Khát nước liên tục: Do việc mất nhiều nước qua nước tiểu, cơ thể cảm thấy khát và cần bù nước liên tục.

3. Cảm giác đói liên tục: Do cơ thể không thể sử dụng glucose làm năng lượng hiệu quả, bạn có thể cảm thấy đói thường xuyên.

4. Mất cân nhanh chóng: Dù ăn đều và có khi nhiều hơn bình thường, cơ thể vẫn phải sử dụng dự trữ mỡ để lấy năng lượng, dẫn đến giảm cân.

5. Mệt mỏi: Glucose là nguồn năng lượng chính của cơ thể. Khi glucose không được sử dụng hiệu quả, cơ thể cảm thấy mệt mỏi.

6. Thị lực mờ: Tăng lượng đường trong máu có thể gây thay đổi trong mắt, khiến bạn có cảm giác thị lực mờ.

7. Nướu chảy máu: Tăng lượng đường trong máu có thể gây viêm và nướu dễ chảy máu khi chải răng.

8. Làm chậm quá trình lành vết thương: Đường cao trong máu ảnh hưởng đến khả năng tự chữa lành của cơ thể.

9. Da khô và ngứa: Tăng lượng đường trong máu có thể gây khô da, đặc biệt là ở bàn tay và bàn chân.

10. Nhiễm trùng thường xuyên: Cơ thể trở nên dễ bị nhiễm khuẩn do hệ thống miễn dịch không hoạt động tốt khi lượng đường trong máu cao.

11. Cảm giác tê hoặc nhức ở tay hoặc chân: Điều này xảy ra do tình trạng neuropathy tiểu đường, khi đường cao trong máu gây tổn thương dây thần kinh.

Nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường? 

Bệnh tiểu đường là một tình trạng bất thường trong việc sử dụng và lưu trữ insulin và glucose trong cơ thể. Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường, và chúng thường liên quan đến loại tiểu đường cụ thể.

1. Tiểu đường tuýp 1:

– Di truyền: Gia đình có người mắc bệnh tiểu đường tăng nguy cơ mắc bệnh.
– Hệ miễn dịch: Hệ thống miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy.
– Các yếu tố môi trường: Các bệnh viêm nhiễm virut như viêm quai bị có thể gây ra bệnh tiểu đường tuýp 1.
– Không rõ nguyên nhân: Trong một số trường hợp, nguyên nhân cụ thể không được xác định rõ ràng.\

2. Tiểu đường tuýp 2:

– Di truyền: Gia đình có tiền sử về tiểu đường tăng nguy cơ mắc bệnh.
– Béo phì: Sự thừa cân và béo phì là yếu tố rủi ro lớn nhất. Lượng mỡ thừa, đặc biệt là mỡ ở vùng bụng, khiến cơ thể trở nên kháng insulin.
– Lối sống: Ăn uống không lành mạnh, thiếu vận động và stress có thể tăng nguy cơ mắc bệnh.
– Tuổi tác: Nguy cơ tăng khi bạn trên 45 tuổi, nhưng bệnh tiểu đường tuýp 2 cũng ngày càng thấy ở trẻ em và người trẻ tuổi.

3. Tiểu đường thai kỳ (Gestational Diabetes):

– Béo phì trước thai kỳ: Các bà mẹ béo phì trước khi mang thai có nguy cơ cao mắc bệnh này.
– Tuổi: Phụ nữ mang thai ở tuổi trên 25 có nguy cơ cao hơn.
– Di truyền: Phụ nữ có gia đình với tiền sử tiểu đường hoặc đã từng mắc tiểu đường thai kỳ trước đó.
– Dân tộc: Phụ nữ gốc Phi, Á châu, Châu Mỹ La tinh và người da đen có nguy cơ cao hơn.

4. Các yếu tố khác:

– Bệnh tuyến giáp: Như cường giáp có thể tăng nguy cơ mắc tiểu đường.
– Bệnh tuyến tụy: Bệnh lý của tuyến tụy như tăng hoặc giảm chức năng tụy cũng có thể ảnh hưởng đến sự sản xuất và lưu trữ insulin.

Một số yếu tố nguy cơ có thể được điều chỉnh thông qua thay đổi lối sống, như duy trì cân nặng khỏe mạnh, ăn uống lành mạnh và tăng cường vận động. Tuy nhiên, một số yếu tố khác như di truyền và tuổi tác không thể thay đổi.

Top 06 Thực Phẩm Vàng Giúp Cân Bằng Đường Huyết

1. Lúa mạch (Oats)

Lúa mạch (Oats) là một trong những thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao và thực sự có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường. Dưới đây là một số lý do vì sao lúa mạch là một lựa chọn tốt cho việc kiểm soát tiểu đường và “sống khoẻ”:

– Cân Bằng Đường Trong Máu
Lúa mạch là một nguồn cung cấp carbohydrate phức hợp, loại carbohydrate này phân giải chậm trong dạ dày, giúp cân bằng đường trong máu. Điều này rất quan trọng cho người tiểu đường, vì nó giúp tránh các cơn đường huyết cao hoặc thấp đột ngột.

– Hỗ Trợ Năng Lượng Dài Lâu
Nhờ vào các carbohydrate phức hợp, lúa mạch cung cấp năng lượng dài lâu mà không làm tăng nhanh lượng đường trong máu, điều này rất hữu ích để “sống khoẻ”.

– Giàu Chất Xơ
Lúa mạch chứa lượng chất xơ đáng kể, đặc biệt là chất xơ bệnh dục (beta-glucan) có thể giảm lượng cholesterol xấu và giúp cải
thiện sức khỏe tim mạch, một vấn đề mà nhiều người tiểu đường phải đối mặt.

– Giảm Trọng Lượng Cơ Thể
Chất xơ trong lúa mạch cũng giúp cảm giác no lâu hơn, điều này có thể hỗ trợ việc giảm trọng lượng. Việc giảm cân có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, vì nó giúp cải thiện khả năng đáp ứng của cơ thể đối với insulin.

– Cải Thiện Đường Huyết
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc thêm lúa mạch vào chế độ ăn uống có thể giúp kiểm soát đường huyết và cải thiện khả năng điều chỉnh insulin của cơ thể.

– Dễ Chế Biến và Đa Dạng
Lúa mạch có thể dễ dàng được thêm vào các bữa ăn qua các món như cháo yến mạch, smoothie, hoặc thậm chí là món tráng miệng lành mạnh. Điều này giúp người mắc bệnh tiểu đường có thêm nhiều lựa chọn thú vị trong chế độ ăn uống của mình.

Tóm lại, lúa mạch không chỉ giúp kiểm soát đường trong máu, mà còn có nhiều lợi ích khác như giảm cholesterol, giúp giảm cân, và cải thiện sức khỏe tim mạch. Do đó, lúa mạch thực sự là một lựa chọn tuyệt vời cho người tiểu đường mong muốn “sống khoẻ”.

2. Rau xanh:

Như bắp cải, cải xanh, và cải bó xôi chứa nhiều chất xơ và vitamin giúp tăng cường sức khỏe và giảm nguy cơ biến chứng của bệnh tiểu đường.

Rau xanh là một phần quan trọng của chế độ ăn uống lành mạnh và nó mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là đối với người mắc bệnh tiểu đường. Bắp cải, cải xanh và cải bó xôi là các ví dụ tiêu biểu cho loại thực phẩm này. Dưới đây là một số điểm phân tích về lợi ích của rau xanh:

– Chứa Nhiều Chất Xơ
Rau xanh chứa một lượng lớn chất xơ. Chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ carbohydrate, giảm sự biến động của đường trong máu, và giúp cơ thể điều chỉnh lượng insulin hiệu quả hơn. Điều này rất quan trọng đối với người tiểu đường.

– Nguồn Vitamin và Khoáng Chất Phong Phú
Các loại rau xanh như cải xanh và cải bó xôi là nguồn cung cấp phong phú của các vitamin như vitamin C, vitamin K và vitamin A. Chúng cũng chứa nhiều khoáng chất quan trọng như sắt và canxi. Những dưỡng chất này giúp tăng cường sức khỏe và giảm nguy cơ nhiều bệnh lý.

– Giảm Nguy Cơ Biến Chứng Tiểu Đường
Ăn rau xanh có thể giúp ngăn chặn và giảm nguy cơ biến chứng của tiểu đường như bệnh tim mạch, đột quỵ và mất thị lực. Chất xơ và dưỡng chất trong rau xanh giúp cải thiện chức năng tim mạch, giảm huyết áp và giảm viêm.

– Giảm Cân
Rau xanh chứa ít calo nhưng lại rất bổ dưỡng, giúp bạn cảm thấy no mà không tăng cân. Giảm cân hoặc duy trì cân nặng là một phần quan trọng trong việc quản lý tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường tuýp 2.

– Tăng Cường Hệ Miễn Dịch
Một số loại rau xanh, như cải bó xôi, chứa các chất chống ô nhiễm và chất chống oxi hóa, giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ nhiễm trùng, điều này đặc biệt quan trọng cho người tiểu đường vì hệ miễn dịch của họ thường bị suy giảm.

Tổng kết
Rau xanh không chỉ giúp tăng cường sức khỏe mà còn giúp ngăn chặn và giảm thiểu nguy cơ biến chứng của bệnh tiểu đường. Thêm rau xanh vào chế độ ăn hàng ngày là một cách đơn giản và hiệu quả để “sống khoẻ” và quản lý bệnh tiểu đường một cách tốt nhất.

3. Cá hồi

Cá hồi là một trong những nguồn cung cấp omega-3 tốt nhất và đã được nhiều nghiên cứu chứng minh rằng nó mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt đối với người mắc bệnh tiểu đường. Dưới đây là một số điểm phân tích về lợi ích của cá hồi:

– Nguồn Omega-3 Phong Phú
Cá hồi là nguồn cung cấp dồi dào của axit béo omega-3, đặc biệt là EPA và DHA. Những axit béo này được biết đến với khả năng giảm viêm trong cơ thể và hỗ trợ chức năng tim mạch.

– Giảm Viêm và Nguy Cơ Bệnh Tim Mạch
Viêm là một trong những yếu tố gây ra nhiều biến chứng liên quan đến tiểu đường, bao gồm bệnh tim và suy thận. Omega-3 trong cá hồi giúp giảm viêm, giảm nguy cơ bệnh tim mạch và cải thiện chức năng tim.

– Hỗ Trợ Điều Chỉnh Đường Huyết
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng omega-3 có thể giúp cải thiện đáp ứng insulin và giảm đường huyết. Điều này là cần thiết cho người tiểu đường để kiểm soát tình trạng sức khỏe của mình.

– Giảm Huyết Áp
Omega-3 có khả năng giảm huyết áp, một yếu tố rủi ro chính cho bệnh tim mạch. Người mắc bệnh tiểu đường thường có nguy cơ cao mắc bệnh huyết áp cao, do đó, việc tiêu thụ cá hồi có thể giúp họ kiểm soát huyết áp tốt hơn.

– Tăng Cường Hệ Miễn Dịch
Omega-3 trong cá hồi cũng hỗ trợ hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các nhiễm trùng và bệnh tật, điều này đặc biệt quan trọng đối với người tiểu đường.

– Dinh Dưỡng Toàn Diện
Không chỉ chứa omega-3, cá hồi cũng là nguồn cung cấp protein chất lượng cao, vitamin D, và nhiều khoáng chất khác như selenium. Những dưỡng chất này cung cấp nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Tổng kết
Cá hồi không chỉ hỗ trợ người tiểu đường “sống khoẻ” thông qua omega-3, mà còn cung cấp nhiều dưỡng chất khác giúp tăng cường sức khỏe toàn diện. Thêm cá hồi vào chế độ ăn uống là một cách hiệu quả để tận dụng tất cả những lợi ích này.

4. Quả óc chó 

Quả óc chó (hay còn gọi là hạt óc chó hoặc walnuts) là một trong những loại hạt được ưa chuộng và giá trị trong chế độ dinh dưỡng. Đối với người mắc bệnh tiểu đường, việc bổ sung quả óc chó vào chế độ ăn có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là một số điểm phân tích về lợi ích của quả óc chó:

– Nguồn Cung Cấp Chất Béo Tốt
Quả óc chó là một nguồn phong phú của axit béo omega-3, đặc biệt là axit alpha-linolenic (ALA). Các nghiên cứu đã cho thấy rằng omega-3 có thể giúp giảm viêm, giảm huyết áp và giảm nguy cơ bệnh tim mạch – tất cả đều quan trọng đối với người tiểu đường.

– Cung Cấp Chất Xơ
Chất xơ có trong quả óc chó hỗ trợ tiêu hóa, giúp cải thiện đáp ứng insulin và kiểm soát đường huyết. Việc tiêu thụ đủ chất xơ giúp cơ thể hấp thụ glucose chậm lại, giúp tránh sự biến động đột ngột trong đường huyết.

– Hỗ Trợ Trái Tim
Axit béo không bão hòa đơn và đa trong quả óc chó giúp giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL), giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch.

– Chất Chống Oxi Hóa và Vitamin
Quả óc chó cũng chứa một lượng tốt của vitamin E, một chất chống oxi hóa mạnh giúp bảo vệ tế bào khỏi hại từ gốc tự do. Ngoài ra, chúng cũng chứa các hợp chất polyphenol có lợi cho sức khỏe.

– Giúp Tăng Cường Não Bộ
Một số nghiên cứu cho thấy quả óc chó có thể giúp cải thiện chức năng não và giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, điều này đặc biệt quan trọng cho người tiểu đường vì họ có nguy cơ cao mắc bệnh này hơn so với người bình thường.

Tổng kết
Quả óc chó không chỉ hỗ trợ sức khỏe tim mạch và kiểm soát đường huyết, mà còn giúp cải thiện sức khỏe toàn diện. Thêm chúng vào chế độ ăn uống là một cách hiệu quả để tận dụng những lợi ích sức khỏe tuyệt vời này.

5. Hạt chia 

Hạt chia đã trở thành một siêu thực phẩm phổ biến trong vài năm trở lại đây, được biết đến với nhiều lợi ích sức khỏe của nó. Đối với người tiểu đường, hạt chia có thể là một bổ sung quý giá cho chế độ ăn hàng ngày. Dưới đây là một số điểm phân tích về lợi ích của hạt chia:

– Chứa Chất Xơ Dồi Dào
Hạt chia là một trong những nguồn chất xơ tốt nhất. Chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường trong dạ dày và ruột, giúp cân bằng đường huyết. Đối với người tiểu đường, điều này có thể giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn.

– Nguồn Omega-3 Phong Phú
Hạt chia là nguồn thực vật phong phú về axit alpha-linolenic (ALA), một loại axit béo omega-3. Omega-3 giúp giảm viêm, giảm nguy cơ bệnh tim mạch và có thể hỗ trợ cải thiện đáp ứng insulin. Hỗ Trợ Sức Khỏe TimDo chứa axit béo omega-3 và chất xơ, hạt chia có thể giúp giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt, giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch

– Giảm Cảm Giác Đói
Chất xơ và protein trong hạt chia giúp tăng cảm giác no lâu, giảm tiền đề cho việc ăn quá nhiều và giúp kiểm soát cân nặng, điều này rất quan trọng cho người tiểu đường.

– Cung Cấp Nhiều Dinh Dưỡng Khác
Hạt chia cũng chứa nhiều khoáng chất như canxi, magiê, và phospho, cùng với các vitamin như niacin. Những dưỡng chất này đều có lợi cho sức khỏe.

Tổng kết
Hạt chia là một thực phẩm tuyệt vời cho người tiểu đường và những ai muốn duy trì sức khỏe tốt. Nhờ vào chất xơ, omega-3 và nhiều dưỡng chất quý giá khác, việc thêm hạt chia vào chế độ ăn hàng ngày có thể giúp tối ưu hóa sức khỏe và kiểm soát tình trạng tiểu đường.

6. Hạt ngũ cốc nguyên hạt 

Bột ngũ cốc nguyên hạt đã trở thành một lựa chọn phổ biến trong nhiều gia đình, nhất là những người chú trọng đến việc dinh dưỡng và sức khỏe. Với những người mắc bệnh tiểu đường, việc sử dụng bột ngũ cốc nguyên hạt có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là một số điểm phân tích về lợi ích của bột ngũ cốc nguyên hạt:

– Chất Xơ Dồi Dào.Bột ngũ cốc nguyên hạt chứa một lượng lớn chất xơ. Chất xơ giúp làm chậm quá trình tiêu hóa và hấp thụ đường, giúp đường huyết ổn định. Điều này đặc biệt quan trọng cho những người tiểu đường, giúp họ kiểm soát được đường huyết sau bữa ăn.

– Cung Cấp Năng Lượng Ổn Định Ngũ cốc nguyên hạt cung cấp năng lượng dần và ổn định, không gây tăng đường huyết đột ngột như những thực phẩm có chỉ số đường huyết cao. Việc này giúp tránh cảm giác mệt mỏi sau bữa ăn và duy trì năng lượng suốt ngày.

– Giàu Vitamin và Khoáng Chất: Bột ngũ cốc nguyên hạt chứa nhiều vitamin, khoáng chất như magiê, kẽm, và sắt. Những dưỡng chất này giúp tăng cường sức khỏe và hỗ trợ chức năng cơ bản của cơ thể.

– Giảm Nguy Cơ Bệnh Tim Mạch: Nhờ chất xơ và các dưỡng chất khác, bột ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch, giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt.

– Hỗ Trợ Giảm Cân Chất xơ trong bột ngũ cốc nguyên hạt giúp tăng cảm giác no lâu, giảm lượng thực phẩm được tiêu thụ và do đó giúp hỗ trợ quá trình giảm cân.

Tổng kết: Bột ngũ cốc nguyên hạt không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác. Đặc biệt, việc sử dụng chúng trong bữa sáng có thể giúp khởi đầu một ngày “sống khoẻ”, đồng thời hỗ trợ sức khỏe toàn diện cho cả cơ thể.

Bệnh tiểu đường ngày càng trở thành một trong những vấn đề sức khỏe toàn cầu đáng quan tâm. Các con số thống kê không ngừng tăng lên cho thấy tình hình không mấy lạc quan: hàng triệu người trên khắp thế giới đang phải đối mặt với bệnh này, và con số đó vẫn đang tăng. Bệnh tiểu đường không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cơ thể mà còn gây ra nhiều vấn đề về tinh thần, tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và gia tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý khác.

Trong bối cảnh hiện nay, việc lựa chọn một lối sống khoẻ mỗi ngày không chỉ là một lựa chọn mà còn trở thành một nhu cầu cấp thiết. Để đối phó với bệnh tiểu đường, mọi người không chỉ cần sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, mà còn cần thay đổi lối sống, bao gồm việc chăm chỉ vận động và ăn uống đúng cách.

Chúng ta thường nghe nói rằng “Bạn là những gì bạn ăn”. Và đúng vậy, chế độ ăn uống chính là yếu tố quyết định đến sức khỏe chung và sức khỏe của những người mắc bệnh tiểu đường. Một số thực phẩm không chỉ cung cấp năng lượng mà còn có khả năng kiểm soát và cải thiện tình trạng bệnh tiểu đường.

Trong bài viết trước, chúng tôi đã giới thiệu top 6 thực phẩm hữu ích cho người tiểu đường. Những thực phẩm này, từ lúa mạch, rau xanh, cá hồi, quả óc chó, hạt chia, đến bột ngũ cốc nguyên hạt, không chỉ là nguồn dinh dưỡng phong phú mà còn giúp cân bằng và kiểm soát đường huyết hiệu quả. Chúng không chỉ hỗ trợ người tiểu đường mà còn giúp mọi người xây dựng nền tảng cho một lối sống khoẻ mạnh.

Tuy nhiên, chỉ riêng việc thêm những thực phẩm này vào chế độ ăn hàng ngày không đủ. Để “sống khoẻ”, mọi người cần kết hợp với việc vận động thường xuyên, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng và hạn chế rượu, thuốc lá. Sự kiên nhẫn và quyết tâm sẽ giúp mọi người vượt qua thử thách và đối diện với bệnh tiểu đường một cách lạc quan hơn.

Cuối cùng, nhớ rằng mỗi bước đi, dù nhỏ, đều đưa bạn gần hơn đến mục tiêu sống khoẻ. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong lối sống và chế độ ăn hàng ngày. Với hi vọng và sự kiên nhẫn, chúng ta có thể chung tay đối phó và kiểm soát bệnh tiểu đường, mang lại một tương lai sáng sủa và khỏe mạnh hơn.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *